اگر زمینی قبل از تاریخ تصویب قانون ( ۱۳۴۱ ) و یا قبل از تاریخ صدور برگ تشخیص یک یا چند یا همه ویژگیهای ذیل را داشته باشد زمین احیا شده یا مستثنیات است :
اگرعرفا و عملا به عنوان زمین کشاورزی ( زراعی یا باغی ) مرسوم و معروف باشد .
اگر عرفا و عملا داخل در مجموعه اراضی مزروعی منطقه یا روستا واقع باشد .
اگر در حوزه آبیاری یک منبع آبی ( چاه - چشمه - قنات - رودخانه و... ) قرارداشته باشد .
اگرتسطیح شده و برای عملیات زراعت و آبیاری آماده شده باشد .
اگر دارای شیب نامتعارف و تند نباشد و عرفا و عملا به نام زمین دیمزار مرسوم باشد .
اگر زمین دیمزار یا آبی زار و محدوده قانونی یا ثبتی یا عرفی معین داشته باشد .
اگر تحجیر شده باشد ( هر عملی که به معنای شروع احیای زمین باشد تحجیر میگویند مثل سنگ چینی دور زمین ُ جمع آوری سنگها و توده کردن آنها ُ نهرکندن دور زمین و امثال ان ) .
اگر جوی های قدیمی و یا آثار جویهای قدیمی منشعب از بند های رودخانه ای در بالادست زمین مشاهده شود .
اگر جوی های قدیمی و یا آثار جویهای قدیمی که آب قنوات یا چشمه سارات قدیمی را به زمین می رسانده یا می رساند در زمین مشاهده شود .
اگردرختان کهن سال در مسیر جوی های قدیمی و اطراف و اکناف زمین وجود داشته باشد .
اگر اراضی مورد اختلاف در ذیل بالاترین جوی آبیاری موجود یا قدیمی واقع باشد . معمولا اراضی واقع در بالادست جوی چون از ابتدا آب به آنها سوار نمی شده اراضی غیر احیاشده هستند و اراضی زیر جوی چون آب به آنها سوار بوده اراضی احیاشده اند .
اگر بناهای قدیمی و ابنیه سنتی وابسته به کشاورزی مثل : خانه باغ - کومه - گاش دامداری - آب انبار - و......امثال آن و یا آثاری از آنها در محل وجود داشته باشد .
اگر زمین به صورت بندسار باشد و منطقه پوشیده از بندسارهای متعدد قدیمی ( معروف به زوله ) باشد و سابقه و آثار بهره مندی قدیمی از آبهای جاری بهاره را برای آبیاری محصول داشته باشد .
اگر در پوشش گیاهی زمین آثاری از گیاهان مرتعی چندساله و گونه های پایای مرتعی نباشد
اگر پوشش گیاهی موجود آثار زراعتهای قبل و زراعتهای قدیمی تر باشد .
اگر در عکسهای هوائی محل مورد نظر با استفاده از ابزار استرئوسکوپ آثار احیای قدیمی ( به شرح فوق ) مشاهده شود . مشروط به اینکه کارشناس منتخب دادگاه صلاحیت فنی ویژه تفسیر عکسهای هوائی را داشته باشد .
اگر زمین مورد نظر در نقشه های هوائی که بر اساس عکسهای هوائی ترسیم شده اند در بخش اراضی مزروعی ( رنگ زرد ) واقع باشد . تشخیص این امر نیز فوق العاده حساس است و کارشناسان باید سعی کنند که از نقشه های هوائی نهایتا برای اثبات سایر دلایل خود استفاده کنند . در مواردی اراضی احیاشده قدیمی دیمی در نقشه هوائی در بخش اراضی ملی ( رنگ سفید ) تعیین شده است .
اگر سن درختان قدیمی گواهی بر قدمت احیای باغ ( به ویژه در باغات دیم ) و اراضی شیبدار بدهد .
اگر در مناطق دیمزار راه ها و گذرگاههائی باشد که حاکی از استفاده قدیمی از آنها فقط برای امر رفت و آمد به اراضی دیمزار بوده و اینک متروکه شده و آثاری از آنها به جای باشد .
اگر در قسمتی از اراضی آثاری از خرمنگاه های قدیمی مشاهده شود . معمولا این خرمنگاه های قدیمی در یک قطعه زمین صاف در جاهای بلند و مرتفع ساخته می شده تا از وزش باد برای جداسازی دانه از کاه استفاده نمایند .
اگر در نحوه آرایش زمین آثار شخم و شیار و قطعه بندی و کرت بندی و بیجه بندی های قدیمی که حاکی از مزروعی بودن باشد مشاهده شود .
اگر وضعیت و موقعیت مکانی زمین به نحوی باشد که عرفا به نام چراگاه و مرتع معروف نباشد .
اگر شیب زمینی مناسب و جنس خاک مستعد زراعت باشد اگر چه که ممکن است سالها دور از کشت بوده و آثار زراعت محو شده باشد ولی وضعیت زمین گویای این واقعیت باشد که چنین زمینی در گذشته نمی تواند بیکار مانده باشد و مردمان سختکوش گذشته از اینگونه اراضی مستعد حداکثر استفاده را می نموده اند .
اگر چه با اجرای مواد ۲ و ۵۶ از قوانین مربوط به ملی شدن اراضی و نرسیدن اعتراض مردمی در مهلت قانونی اسناد مالکیت مردم باطل تلقی می شود و باید سند جدید به نام دولت صادر شود ولی توجه و دقت در مفاد اسناد و مبایعه نامه های قدیمی ادعائی مردم می تواند کمک موثری در تشخیص قدمت احیای اراضی مورد اختلاف بنماید
اگر زمینی قبل از تاریخ تصویب قانون ( ۱۳۴۱ ) و یا قبل از تاریخ صدور برگ تشخیص یک یا چند یا همه ویژگیهای ذیل را داشته باشد زمین احیا شده یا مستثنیات است :
اگرعرفا و عملا به عنوان زمین کشاورزی ( زراعی یا باغی ) مرسوم و معروف باشد .
اگر عرفا و عملا داخل در مجموعه اراضی مزروعی منطقه یا روستا واقع باشد .
اگر در حوزه آبیاری یک منبع آبی ( چاه - چشمه - قنات - رودخانه و... ) قرارداشته باشد .
اگرتسطیح شده و برای عملیات زراعت و آبیاری آماده شده باشد .
اگر دارای شیب نامتعارف و تند نباشد و عرفا و عملا به نام زمین دیمزار مرسوم باشد .
اگر زمین دیمزار یا آبی زار و محدوده قانونی یا ثبتی یا عرفی معین داشته باشد .
اگر تحجیر شده باشد ( هر عملی که به معنای شروع احیای زمین باشد تحجیر میگویند مثل سنگ چینی دور زمین ُ جمع آوری سنگها و توده کردن آنها ُ نهرکندن دور زمین و امثال ان ) .
اگر جوی های قدیمی و یا آثار جویهای قدیمی منشعب از بند های رودخانه ای در بالادست زمین مشاهده شود .
اگر جوی های قدیمی و یا آثار جویهای قدیمی که آب قنوات یا چشمه سارات قدیمی را به زمین می رسانده یا می رساند در زمین مشاهده شود .
اگردرختان کهن سال در مسیر جوی های قدیمی و اطراف و اکناف زمین وجود داشته باشد .
اگر اراضی مورد اختلاف در ذیل بالاترین جوی آبیاری موجود یا قدیمی واقع باشد . معمولا اراضی واقع در بالادست جوی چون از ابتدا آب به آنها سوار نمی شده اراضی غیر احیاشده هستند و اراضی زیر جوی چون آب به آنها سوار بوده اراضی احیاشده اند .
اگر بناهای قدیمی و ابنیه سنتی وابسته به کشاورزی مثل : خانه باغ - کومه - گاش دامداری - آب انبار - و......امثال آن و یا آثاری از آنها در محل وجود داشته باشد .
اگر زمین به صورت بندسار باشد و منطقه پوشیده از بندسارهای متعدد قدیمی ( معروف به زوله ) باشد و سابقه و آثار بهره مندی قدیمی از آبهای جاری بهاره را برای آبیاری محصول داشته باشد .
اگر در پوشش گیاهی زمین آثاری از گیاهان مرتعی چندساله و گونه های پایای مرتعی نباشد
اگر پوشش گیاهی موجود آثار زراعتهای قبل و زراعتهای قدیمی تر باشد .
اگر در عکسهای هوائی محل مورد نظر با استفاده از ابزار استرئوسکوپ آثار احیای قدیمی ( به شرح فوق ) مشاهده شود . مشروط به اینکه کارشناس منتخب دادگاه صلاحیت فنی ویژه تفسیر عکسهای هوائی را داشته باشد .
اگر زمین مورد نظر در نقشه های هوائی که بر اساس عکسهای هوائی ترسیم شده اند در بخش اراضی مزروعی ( رنگ زرد ) واقع باشد . تشخیص این امر نیز فوق العاده حساس است و کارشناسان باید سعی کنند که از نقشه های هوائی نهایتا برای اثبات سایر دلایل خود استفاده کنند . در مواردی اراضی احیاشده قدیمی دیمی در نقشه هوائی در بخش اراضی ملی ( رنگ سفید ) تعیین شده است .
اگر سن درختان قدیمی گواهی بر قدمت احیای باغ ( به ویژه در باغات دیم ) و اراضی شیبدار بدهد .
اگر در مناطق دیمزار راه ها و گذرگاههائی باشد که حاکی از استفاده قدیمی از آنها فقط برای امر رفت و آمد به اراضی دیمزار بوده و اینک متروکه شده و آثاری از آنها به جای باشد .
اگر در قسمتی از اراضی آثاری از خرمنگاه های قدیمی مشاهده شود . معمولا این خرمنگاه های قدیمی در یک قطعه زمین صاف در جاهای بلند و مرتفع ساخته می شده تا از وزش باد برای جداسازی دانه از کاه استفاده نمایند .
اگر در نحوه آرایش زمین آثار شخم و شیار و قطعه بندی و کرت بندی و بیجه بندی های قدیمی که حاکی از مزروعی بودن باشد مشاهده شود .
اگر وضعیت و موقعیت مکانی زمین به نحوی باشد که عرفا به نام چراگاه و مرتع معروف نباشد .
اگر شیب زمینی مناسب و جنس خاک مستعد زراعت باشد اگر چه که ممکن است سالها دور از کشت بوده و آثار زراعت محو شده باشد ولی وضعیت زمین گویای این واقعیت باشد که چنین زمینی در گذشته نمی تواند بیکار مانده باشد و مردمان سختکوش گذشته از اینگونه اراضی مستعد حداکثر استفاده را می نموده اند .
اگر چه با اجرای مواد ۲ و ۵۶ از قوانین مربوط به ملی شدن اراضی و نرسیدن اعتراض مردمی در مهلت قانونی اسناد مالکیت مردم باطل تلقی می شود و باید سند جدید به نام دولت صادر شود ولی توجه و دقت در مفاد اسناد و مبایعه نامه های قدیمی ادعائی مردم می تواند کمک موثری در تشخیص قدمت احیای اراضی مورد اختلاف بنماید